7 sierpnia, 2023
Jaki ma związek przewlekła choroba nerek z chorobami serca? Jak choroby serca maskują choroby nerek? Czy działania profilaktyczne dla zdrowia […]
Czytaj więcejCo łączy cukrzycę i przewlekłą chorobę nerek?
Co łączy cukrzycę i przewlekłą chorobę nerek?
Prawdopodobnie większość z nas wie, że źle leczona cukrzyca może skutkować wystąpieniem powikłań, które swoim zasięgiem obejmują różne narządy i układy w naszym organizmie. Najczęściej kojarzymy ją więc ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi, retinopatią (cukrzycową chorobą oczu), czy z zespołem stopy cukrzycowej. Tymczasem okazuje się, że ma ogromny wpływ również na nasze nerki.
Zarówno cukrzyca, jak i przewlekła choroba nerek dotykają coraz więcej osób i posiadają mało zaszczytne miano chorób cywilizacyjnych naszych czasów. Cukrzyca dotyka 9,1%[1] naszego społeczeństwa. Z kolei przewlekła choroba nerek (PChN) jest drugim, po nadciśnieniu tętniczym, najczęstszym schorzeniem dotykającym Polaków, na które uskarża się 13,4% z nas1. Te, wydawać by się mogło, zupełnie inne choroby są ze sobą ściśle powiązane. Obie są wykrywane często w zaawansowanym stadium, gdyż zarówno cukrzyca jak i przewlekła choroba nerek przez długi czas nie dają żadnych specyficznych objawów – a do ich wykrycia wystarczyłyby badania profilaktyczne, które wciąż wykonujemy zbyt rzadko.
Cukrzyca a nerki
Cukrzyca typu 2 i przewlekła choroba nerek często występują równolegle. Około 20% chorych na cukrzycę ma obniżoną wartość wskaźnika eGFR3, tj. przesączania kłębuszkowego. eGFR oblicza się na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy krwi.
Długi czas trwania cukrzycy wpływa na ryzyko chorób nerek, gdyż przewlekle podwyższone stężenie cukru we krwi uszkadza nerki prowadząc do zmian w ich strukturze i upośledzenia funkcji. U wielu pacjentów chorujących na cukrzycę możemy zaobserwować wystąpienie cukrzycowej choroby nerek (nefropatii cukrzycowej), czyli uszkodzenia nerek wynikającego z hiperglikemii. Jest ona kluczową przyczyną rozwoju przewlekłej choroby nerek (42%[2]), która późno wykryta prowadzi bezpośrednio do schyłkowej niewydolności nerek oraz leczenia nerkozastępczego – dializoterapii lub transplantacji.
„Nefropatia cukrzycowa jest jedną z głównych przyczyn schyłkowej niewydolności nerektyczy od 15 do 40% chorych na cukrzycę. Nie jesteśmy w stanie oszacować dokładnej liczby chorych, bo wciąż zbyt rzadko zleca się badania diagnostyczne w kierunku przewlekłej choroby nerek. Nerki nie bolą, a świadomość społeczna dotycząca chorób nerek jest wciąż niska” – mówi ekspert, prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, konsultantka krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej.
Nerki a cukrzyca
Szacuje się, że przewlekła choroba nerek może dotyczyć nawet 4,2 milionów Polaków[3] z czego aż 90% chorych nie zdaje sobie sprawy z tego, że cierpi z jej powodu[4] .Przewlekła choroba nerek sprzyja rozwojowi zaburzeń diabetologicznych w mechanizmie insulinooporności. Tym samym może wywierać negatywny wpływ na przebieg i skuteczność leczeniacukrzycy. Dawkowanie insuliny jest z kolei ściśle związane z progresją uszkodzenia miąższu nerek, co jest wskazaniem do obniżenia jej dawki.[5]
Kto jest zagrożony przewlekłą chorobą nerek?
Badanie w kierunku przewlekłej choroby nerek, oprócz chorych na cukrzycę, powinny wykonywać regularnie także osoby u których stwierdzono lub podejrzewa się dodatkowo:
- choroby układu krążenia,
- chorobę otyłościową,
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby nerek w rodzinie.
Badania powinny również regularny wykonywać osoby, które biernie lub czynnie, palą papierosy.
Lecząc cukrzycę – leczmy nerki!
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomenduje coroczną kontrolę parametrów nerkowych przez badania profilaktyczne:
- podstawowe badanie krwi z oznaczeniem kreatyniny co pozwala na obliczenie wielkość filtracji kłębuszkowej (eGFR), czyli stopnia uszkodzenia nerek,
- ogólne badanie moczu ze szczególnym zwróceniem uwagi na osad lub obecność białka w moczu.
Pamiętajmy, że im wcześniej przewlekła choroba nerek zostanie wykryta, tym większa szansa na spowolnienie lub zatrzymanie jej postępu dzięki nowoczesnemu leczeniu, zmianie stylu życia oraz kontroli poziomu glukozy we krwi i ciśnienia tętniczego. Uczestniczmy w programach badań profilaktycznych, które pozwolą wcześnie wykryć chorobę, a jeśli już jesteśmy przewlekle chorzy – regularnie wykonujmy badania kontrolne, co pozwoli jak najwcześniej wykryć powikłania przewlekłej choroby nerek i wdrożyć odpowiednie leczenie.
[1] Raport NFZ o zdrowiu: Cukrzyca, 2019
[2] Przewlekła Choroba Nerek w praktyce lekarza POZ – diagnostyka, obraz kliniczny, postępowanie, Lekarz POZ 2/2022
[3] Global Prevalence of Chronic Kidney Disease–A Systematic Review and Meta-Analysis, 2016, Hill NR, Fatoba ST, Oke JL, Hirst JA, O’Callaghan CA, Lasserson DS, et al. za Raport: Dostęp do świadczeń nefrologicznych w Polsce, 2019, Mahta Sp. z.o.o.
[4] Raport: Dostęp do świadczeń nefrologicznych w Polsce, 2019, Mahta Sp. z.o.o.
[5] Stompór T., Adamczak M., Masajtis-Zagajewska A. i wsp.: Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy typu 2 u chorych z przewlekłą chorobą nerek i wartością eGFR < 60 ml/min — opinia członków Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego ds. Zaburzeń Metabolicznych i Hormonalnych w Chorobach Nerek. 2019, Forum Nefrologiczne
