1
Nadciśnienie jest drugą wiodącą przyczyną PChN
2
Badanie eGFR jest podstawowym badaniem oceniającym czynność nerek
3
Najbardziej skutecznym sposobem walki z PChN jest wczesna diagnoza
Kampania społeczna #OtwórzSerceNaNerki realizowana jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Szczególnie zależy nam na wzbudzaniu świadomości odnośnie roli nerek w życiu każdego z nas oraz wpływu codziennych decyzji i nawyków na ich kondycje.
Nasze nerki są jednymi z najważniejszych narządów w organizmie człowieka. Mają one bardzo charakterystyczny kształt, którym przypominają fasolę, a każda z nich jest wielkości pięści. Nerki stereotypowo kojarzone są z produkcją moczu, jednak nie jest to ich jedyna funkcja. Nerki są parzystym narządem w organizmie ludzkim, odpowiadają one za wiele różnych funkcji m.in. biorą udział w procesach metabolicznych. Każda nerka zawiera od jednego do kilku milionów funkcjonujących jednostek zwanych nefronami. Nefron składa się z jednostki filtrującej zbudowanej z drobnych naczyń krwionośnych- kłębuszka nerkowego – oraz kanalików (cewek) nerkowych.
Nerki jako układ filtracyjny organizmu mają bardzo ważne zadanie do wykonania. W trakcie filtrowania krwi usuwają one zbędne produkty przemiany materii.
Jednocześnie regulując zawartość substancji i składników odżywczych, których organizm potrzebuje. Nerki kontrolują także równowagę płynów w organizmie i utrzymują właściwy poziom elektrolitów. Tym samym nerki usuwając produkty przemiany materii i nadmierną ilość wody z organizmu oczyszczają go wytwarzając mocz.
Cała krew w organizmie człowieka przechodzi przez nie około 40 razy dziennie. Zdrowe nerki filtrują około pół filiżanki krwi na minutę.
Nerki regulują zawartość soli, potasu i równowagę kwasowo-zasadową w organizmie. Produkują również hormony, które wpływają na funkcjonowanie innych narządów.
Na przykład hormon produkowany przez nerki stymuluje produkcję czerwonych krwinek. Inne hormony produkowane przez nie pomagają regulować ciśnienie krwi i kontrolować metabolizm wapnia. Co więcej, wytwarzają aktywną formę witaminy D, która wspomaga mocne i zdrowe kości.
Nerki współpracują z innymi organami i mają wpływ na cały organizm człowieka. Odgrywają one wiele istotnych ról w utrzymaniu homeostazy organizmu tzn. względnie stałych parametrów wewnętrznych.
W tym celu współpracują one z wieloma innymi narządami. Wydolność nerek ma wpływ na każdy inny układ w organizmie. Istnieje zwłaszcza ścisły związek pomiędzy nerkami a sercem. Uszkodzenie jednego z tych narządów może prowadzić do uszkodzenia drugiego, co z kolei może skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi.
Niestety nerki nie regenerują się tak dobrze jak inne organy po chorobach czy uszkodzeniu, dlatego też należy o nie dbać i wykonywać badania profilaktyczne
Choroby nerek to rozległa grupa schorzeń. Należą do niej m.in. ostre uszkodzenie nerki, przewlekła choroba nerek (PChN), śródmiąższowe zapalenie nerek, kamica nerkowa, nowotwór nerek i wiele innych. Ze względu na brak objawów na szczególną uwagę zasługuje przewlekła choroba nerek zwana „niemą chorobą”, która w konsekwencji prowadzi do niewydolności nerek.
PChN czyli przewlekła choroba nerek jest długotrwałym schorzeniem, w którym nerki nie pracują tak dobrze, jak powinny. Oznacza to, że nerki są uszkodzone i nie są w stanie filtrować krwi do tego stopnia co zdrowe nerki.
Szczególnie ważne jest, aby badania te wykonywały osoby, u których występuje zwiększone ryzyko przewlekłej choroby nerek. Możesz być narażony na ryzyko wystąpienia choroby nerek, jeśli:
1
Drugie po nadciśnieniu tętniczym najczęstsze przewlekłe schorzenie w Polsce.
2
Jest to choroba łatwo wykrywalna i stosunkowo prosta w początkowej fazie.
3
Nieleczona postępuje niezauważalnie i prowadzi do przedwczesnej śmierci.
Choroby nerek to rozległa grupa schorzeń. Należą do niej m.in. ostre uszkodzenie, przewlekła choroba nerek (PChN), śródmiąższowe zapalenie nerek, kamica nerkowa, nowotwór nerek i wiele innych. Ze względu na brak objawów na szczególną uwagę zasługuje przewlekła choroba nerek zwana “niemą chorobą”, która w konsekwencji prowadzi do niewydolności nerek. Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu z ubocznych produktów przemiany materii. Nerki nie wydalają w prawidłowy sposób wody oraz nie kontrolują równowagi procesów biologicznych. Na początku organizm stara się jakoś sobie radzić z tym problemem. Niestety postępujący charakter choroby powoduje, że szkodliwe produkty przemiany materii nie są usuwane z organizmu. Z upływem czasu cały organizm zaczyna coraz gorzej pracować. Wskutek zatrzymywania wody w organizmie dość szybko zwiększa się masa ciała. Stanom ostrym towarzyszą także zaburzenia oddychania i duszność. Mięśnie nóg i rąk często wyraźnie drżą, mogą wystąpić mdłości czy wymioty.
PChN może nawet przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Co za tym idzie często jest tak, że pacjent nie wie, że jest chory do momentu kiedy jego stan nie będzie zaawansowany. Szacuje się, że 9 na 10 osób z PChN nie wie o tej chorobie.
Na wczesnych etapach rozwoju PChN mogą pojawić się takie objawy jak: ogólne osłabienie, obustronne obrzęki stóp i podudzi, pienienie się moczu lub zmiana jego barwy na brunatną, nadciśnienie tętnicze. Warto pamiętać, że zwiększone ciśnienie tętnicze zwłaszcza u osoby poniżej 50.- 60. roku życia nieobciążonej rodzinnie nadciśnieniem jest nierzadko pierwszym i często jedynym objawem choroby nerek.
Wczesna diagnostyka i jak najszybsze podjęcie leczenia może pomóc w spowolnieniu rozwoju choroby lub zapobiec wystąpieniu schyłkowej niewydolności nerek.
Trzema wiodącymi czynnikami ryzyka PChN są:
Warto podkreślić, że są też inne – na niektóre z nich mamy wpływ, a inne są poza naszą kontrolą. Dlatego ważny jest w tym względzie styl życia – właściwa dieta, stronienie od używek czy aktywność fizyczna.
Możesz pomóc w zapobieganiu PChN poprzez przejście na zdrowy tryb życia i upewnienie się, że inne choroby na które możesz cierpieć, są dobrze kontrolowane. Wczesna diagnostyka i jak najszybsze podjęcie leczenia może pomóc w spowolnieniu rozwoju choroby lub zapobiec całkowitej niewydolności nerek.
Wczesna diagnoza i leczenie przewlekłej choroby nerek są kluczem do uchronienia pacjenta przez rozwojem choroby i w konsekwencji przed niewydolnością nerek. Aby wykryć PChN w jak najwcześniejszym stadium, należy wykonać badania laboratoryjne: badanie stężenia kreatyniny we krwi w celu oszacowania współczynnika eGFR oraz test oceniający wielkość wydalania albuminy (białka) w moczu.
W przebiegu przewlekłej choroby nerek można wyróżnić pięć stadiów zaawansowania. Są one określane na podstawie wyliczenia współczynnika eGFR, czyli szacunkowego wskaźnika przesączania kłębuszkowego. Umożliwia ona ocenę, na ile dobrze nerki wykonują swoją funkcję filtracyjną. Niestety nawet w stadium trzecim choroby tylko 10% chorych ma postawioną diagnozę.
Test oceniający wielkość wydalania albuminy (białka) w moczu pozwala wykryć uszkodzenie struktury nerek na wczesnym etapie choroby. Obecność białka w moczu może oznaczać, że kłębuszki nerkowe zostały uszkodzone przez chorobę. Pojedynczy pozytywny wynik może być spowodowany gorączką lub ciężkim wysiłkiem fizycznym, dlatego konieczne jest powtórzenie trzykrotnie tego badania w ciągu kilku – kilkunastu tygodni.
Rozwiąż QUIZ. Sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka przewlekłej choroby nerek.
Nieleczona przewlekła choroba nerek w konsekwencji prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek, co wiąże się z koniecznością przeprowadzania dializ. Jest to proces konieczny do podstawowego filtrowania krwi, gdy nerki nie mogą już skutecznie pełnić tej funkcji. Zabiegi te są zazwyczaj konieczne w 5 stadium PChN, gdy nerki przestają funkcjonować w 85% lub w większym stopniu.
Podjęcie odpowiednich działań może pomóc w zachowaniu czynności nerek, odsuwając rozpoczęcie dializ w czasie lub nawet nie dopuszczając do sytuacji, w której będą one potrzebne.
Poniżej przedstawiamy działania, które zalecane są dla osób ze zdiagnozowanym PChN, aby powstrzymać dalszy postęp choroby. Są one korzystne także dla każdego innego układu w organizmie.
Utrzymuj prawidłowe stężenie glukozy we krwi, jeżeli chorujesz na cukrzycę. Cukrzyca stanowi wiodącą przyczynę PChN.
Monitoruj i kontroluj
swoje ciśnienie tętnicze.
Utrzymuj prawidłowe stężenie cholesterolu, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu naczyń krwionośnych.
Stosuj dietę przyjazną dla nerek; skonsultuj się w tej sprawie z dietetykiem.
Skonsultuj z lekarzem wszystkie leki, które przyjmujesz. Niektóre z nich magą być szkodliwe dla nerek.
Uprawiaj regularną aktywność fizyczną oraz utrzymuj prawidłową masę ciała.
Nie pal papierosów, gdyż dym może nasilić uszkodzenie nerek.
Regularnie zgłaszaj się na wizyty kontrolne do lekarza, który może przepisać leki chroniące nerki przed postępem PChN.
Przede wszystkim należy pamiętać o aktywności fizycznej, zdrowej diecie i utrzymywaniu prawidłowej wagi. Dobrze jest unikać gotowych posiłków czy puszkowanej żywności oraz wszelkich produktów o wysokiej zawartości soli.
Ponadto warto jest wykonywać badania profilaktyczne, aby wiedzieć, jak pracują nasze nerki.
Aktywnie szukaj informacji na temat stanu zdrowia Twoich nerek i możliwościach ich ochrony. Badaj się regularnie i rozmawiaj z lekarzem o profilaktyce. Możesz spytać lekarza czy jesteś w grupie ryzyka PChN. Jeśli jesteś w grupie ryzyka – raz w roku – proś o skierowanie na badania kontrolne,w celu wczesnego rozpoznania PChN – stężenie kreatyniny we krwi i badanie ogólne moczu..
Porozmawiaj ze swoim lekarzem, co możesz zrobić, aby zachować jak najlepsze zdrowie i spytaj go o:
Przede wszystkim należy poprosić lekarza o badania krwi i moczu.
Na podstawie oznaczenia kreatyniny we krwi zostanie obliczona wielkość filtracji kłębuszkowej, czyli wartość eGFR.
Badanie ogólne moczu może wykazać nieprawidłowy osad lub obecność białka w moczu.
Badanie w kierunku albuminurii (UACR) pozwala ocenić stopień wydalania albumin z moczem.
Czasami stosuje się także inne badania w celu oceny stopnia uszkodzenia nerek. Mogą one obejmować:
Ważne jest, aby przynajmniej raz w roku wykonać badanie kontrolne czynności nerek, jeśli należysz do grupy osób o podwyższonym ryzyku wystąpienia choroby nerek. Dotyczy to też osób, które cierpią na cukrzycę, nadciśnienie, otyłość, choroby serca lub u których występuje cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, otyłość, choroby serca lub w rodzinie występowały choroby nerek. Poproś swojego lekarza o skierowanie na odpowiednie badania w kierunku wczesnego rozpoznania PChN.
Badanie ogólne moczu pozwala wykryć obecność białka (oznaka uszkodzenia nerek), erytrocytów (oznaka krwawienia) i leukocytów (oznaka infekcji).
Albumina – badanie UACR
Albuminuria ocenia stopień wydalania albuminy w moczu i jest kluczowym objawem uszkodzenia nerek. Osoby, które mają zwiększone ryzyko rozwoju choroby nerek, np. osoby z cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym, powinny mieć wykonywane badanie UACR w celu wczesnego rozpoznania PChN.
Wiele osób z przewlekłą chorobą nerek (PChN) nie będzie miało objawów, ponieważ choroba ta zwykle nie powoduje problemów, dopóki nie osiągnie zaawansowanego stadium. Dzieje się tak dlatego, że organizm zazwyczaj jest w stanie poradzić sobie ze znacznym ograniczeniem funkcji nerek. Choroba nerek jest często diagnozowana na wczesnym etapie dopiero wtedy, gdy rutynowe badanie pod kątem innego schorzenia, takie jak badanie krwi lub moczu, wykryje potencjalny problem.
Na wczesnych etapach rozwoju PChN mogą pojawić się takie objawy jak: ogólne osłabienie, obustronne obrzęki stóp i podudzi, pienienie się moczu lub zmiana jego barwy na brunatną, nadciśnienie tętnicze. Warto pamiętać, że zwiększone ciśnienie tętnicze zwłaszcza u osoby poniżej 50.- 60. roku życia nieobciążonej rodzinnie nadciśnieniem jest nierzadko pierwszym i często jedynym objawem choroby nerek.
Jeśli choroba zostanie wykryta we wczesnym stadium, leki i regularne badania monitorujące jej przebieg mogą pomóc w powstrzymaniu jej rozwoju.
Zmniejszenie spożycia potasu, fosforu i sodu może być ważnym aspektem poprawienia pracy nerek. Należy więc unikać produktów które zawierają te składniki.
Oto lista produktów, których należy unikać lub spożywać w niewielkiej ilości, jeśli chcemy zachować zdrowe nerki:
Blog kampanii społecznej prowadzony jest przez zespół ekspertów. Znajdziesz w nim porady, informacje z obszaru dbania o nerki.
